Leptospiroza nie jest może chorobą, która budzi największe zaniepokojenie w krajach rozwiniętych. Występuje wprawdzie wszędzie na świecie, ale głównie i z największą częstością w rejonach tropikalnych i subtropikalnych. Danych epidemicznych z tych rejonów czasem brakuje, ale zakłada się, że choroba najchętniej nęka mieszkańców Indii, Sri Lanki, Tajlandii, Chin, Malezji, Brazylii, a także Karaibów. Doniesienia o przypadkach leptospirozy pochodzą również z Portugalii, Chorwacji, Hawajów czy Nowej Zelandii. W Polsce notuje się kilka – kilkanaście przypadków rocznie. A ostatnio choroba wzbudziła zainteresowanie w Wielkiej Brytanii, ponieważ kilka dni temu zmarł z jej powodu dwukrotny mistrz olimpijski, wioślarz Andy Holmes.
Ciekawostką może być też doniesienie z początku tego roku. Jego autorzy twierdzą, że to właśnie leptospiroza (a nie ospa prawdziwa, dżuma czy grypa) była przyczyną epidemii i licznych zgonów Indian w latach 1616-1619, niedługo przed przybyciem ojców pielgrzymów do Nowej Anglii.
Leptospiroza jest chorobą bakteryjną, opisaną po raz pierwszy przez niemieckiego lekarza Adolfa Weila w 1886 roku. Powodują ją krętki z rodzaju Leptospira. Krętki te są długie i cienkie (0,1 μm na 6 – 20 μm, ale zdarzają się i dłuższe), często zagięte na końcach.
(Leptospira interrogans szczep RGA, stąd)
Klinicznie leptospiroza przebiega w dwu fazach. Po okresie inkubacji choroby, trwającym od 2 dni do czterech tygodni, nagle pojawia się wysoka gorączka, bóle głowy i mięśni, wymioty, a także żółtaczka. Faza ta trwa tydzień, w tym czasie krętki są obecne we krwi, możliwa jest więc diagnostyka infekcji oparta na ich izolacji z krwi. Hodowla leptospir jest jednak dość trudna, bakterie rosną bardzo powoli na specjalnym podłożu.
Po tygodniu pacjent może poczuć się chwilowo lepiej, potem jednak może wystąpić u niego druga faza choroby – cięższa, przebiegająca z niewydolnością nerek i wątroby, zaburzeniami oddychania i zapaleniem opon mózgowo-rdzeniowych, rzadko na szczęście kończąca się zgonem. W tym okresie powszechne jest stosowanie metod serologicznych (wykrywanie przeciwciał) w celach diagnostycznych. Tę ciężką fazę leptospirozy nazywa się chorobą Weila.
Leptospiroza uważana jest za najpowszechniej występującą na świecie zoonozę, czyli chorobę, którą człowiek zakaża się od zwierząt. Bardzo wiele różnych zwierząt może być jej źródłem, począwszy od zwierząt domowych (psy), przez hodowlane (krowy, świnie), a skończywszy na dzikich, zwłaszcza gryzoniach. Jeszcze do niedawna w krajach rozwiniętych do zakażenia dochodziło głównie na skutek kontaktu ze zwierzętami (także padłymi), a więc najbardziej narażeni na leptospirozę byli pracownicy gospodarstw wiejskich, weterynarze czy hodowcy (mówiono więc przede wszystkim o zakażeniach zawodowych).
W tej chwili jednak epidemiologia choroby zmienia się. Do zakażenia najczęściej dochodzi na skutek kontaktu uszkodzonej skóry i błon śluzowych z wodą (a także ziemią) zanieczyszczoną moczem zakażonych zwierząt. Narażeni na infekcje są więc ludzie uprawiający sport czy wypoczywający na łonie natury (zakażenia rekreacyjne). Pływanie w naturalnych zbiornikach wodnych, kajakarstwo, łowienie ryb, polowanie, camping – wszystko to sprzyja zakażeniom, jeśli nie zachowuje się pewnych standardów higieny (picie tylko wody butelkowanej, a nie z naturalnego zbiornika; mycie rąk; prysznic po kąpieli; odpowiedni ubiór ochronny przy kontakcie z potencjalnie zakażoną wodą i ziemią; zakryte buty przy wędrówkach po lesie; stosowanie plastrów opatrunkowych na zadrapania czy skaleczenia). To samo dotyczy zresztą drugiej, bardzo obecnie narażonej na leptospirozę, grupy ludzi – turystów odwiedzających tereny, gdzie choroba występuje częściej, a również niespecjalnie dbających o ochronę i higienę. Oczywiście pacjentów można leczyć (i leczy się) antybiotykami, ale takie proste postępowanie zapobiegawcze ma w przypadku leptospirozy ogromne znaczenie.
Na koniec jeszcze jedno ładne zdjęcie – Leptospira sp. pod mikroskopem, w ciemnym polu widzenia:
(stąd)
1. Lau, C., Smythe, L., & Weinstein, P. (2010). Leptospirosis: An emerging disease in travellers Travel Medicine and Infectious Disease, 8 (1), 33-39 DOI: 10.1016/j.tmaid.2009.12.002
2. Slack A (2010). Leptospirosis. Australian family physician, 39 (6), 495-8 PMID: 20628664
3. Marr, J. (2010). New Hypothesis for Cause of Epidemic among Native Americans, New England, 1616–1619 Emerging Infectious Diseases DOI: 10.3201/eid1602.090276
4. Levett PN (2001). Leptospirosis. Clinical microbiology reviews, 14 (2), 296-326 PMID: 11292640
5. http://www.cdc.gov/ncidod/dbmd/diseaseinfo/leptospirosis_g.htm
6. http://www.pzh.gov.pl/oldpage/epimeld/2008/Ch_2008.pdf
SPOROTHRIX 